Inclusieve communicatie: woordenlijst en tips

Volg deze 3 tips over afkomst en huidskleur

• Zorg dat het duidelijk is waarom je een kleur benoemt als je dat doet. Vermeld dit alleen als het ertoe doet voor het onderwerp. 
• Wees zo concreet mogelijk als je details geeft. Bijvoorbeeld de minister van Marokkaanse origine (in plaats van met een migratieachtergrond) of een Nigeriaanse werknemer (in plaats van een Afrikaan). 
• Vraag de personen eventueel zelf hoe ze genoemd wil worden. 

Let op met de verwijzing naar de kleur zwart

Gebruik zwart niet voor een negatieve gebeurtenis of criminele activiteit. Het is belangrijk om de directe link met zwart als huidskleur te vermijden:

• Illegaal geld (in plaats van zwartgeld)
• Onbetaald rijden (in plaats van zwartrijden)
• Somber zijn (in plaats van zwartkijken)

Kies voor de correcte geografische termen

We gebruiken de namen van continenten omdat dit meer neutraal is. Door het gebruik van 'Ver', 'Midden' en 'Nabij' blijven we uitgaan van het Westen als referentie. 

• Zuidwest-Azië (in plaats van: Nabije Oosten/Midden-Oosten) 
• Azië-Stille Oceaan (in plaats van: Verre Oosten) 
• Afrika bezuiden de Sahara (in plaats van: Zwart Afrika, Zwart continent) 
• Europeanen, Noord-Amerikanen, Noord-Afrikanen, enz. (in plaats van: westerlingen vs. niet-westerlingen) 

• Reduceer mensen niet tot hun handicap. Dit is maar een element van de persoon die ze zijn. De handicap heeft veeleer te maken met de maatschappij die niet aangepast is. 
• Let op dat je personen met een handicap niet voorstelt alsof ze altijd gebukt gaan onder hun handicap: bv ‘lijden’, ‘rolstoelpatiënt’ enz. 
• Weet dat je zowel handicap als beperking kan gebruiken. De meningen zijn een beetje verdeeld, maar beide termen kunnen. Officieel wordt 'personen met een handicap' gebruikt als het gaat over erkenningen en in het VN-Verdrag ('VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap'). Daarom gebruikt Unia het woord handicap. 

• LGBTI+: de term is de afkorting voor L van lesbisch, G van gay (homo), B van bi+, T van trans(gender), I van intersekse, + voor andere groepen die niet onder de heteronorm vallen. Het is de overkoepelende term. Als je over een specifieke groep spreekt, dan gebruik je beter de specifieke term. Dus bijvoorbeeld transgender als je het hebt over transgender personen. 
• SOGGI of SOGIESC: dit is een vertaling van het Engelstalige SOGIESC en verwijst naar seksuele oriëntaties, geslachten, genderidentiteiten. Het kan een alternatief zijn voor LGBTI+ omdat de term verwijst naar het brede spectrum, zonder telkens letters te moeten toevoegen. 
• Queer: omdat de term politiek geïnterpreteerd kan worden, kan het interessant zijn om de termen SOGGI of SOGIESC te gebruiken.   
• De termen homoseksueel, homo, gay, lesbisch worden gebruikt als bijvoeglijke naamwoorden, bijv. een homoseksuele persoon... Door ze als gewone zelfstandige naamwoorden te gebruiken, wordt de persoon gereduceerd tot alleen dat stukje van hun identiteit.

De woordenlijst kwam tot stand door ervaringen uit te wisselen en te putten uit andere bronnen. Denk onder meer aan:  

• Je mag ook niets meer zeggen – boek van Mounir Samuel (herziene druk 2024)
• Lexicon van Orbit vzw 
• Woordenlijst çavaria
• Leidraad Gemeenschappelijk & inclusief taalgebruik van het Directie-generaal Personen met een handicap 
• Richtlijnen en tips voor terminologie inclusief woordgebruik van het Kennisplatform inclusief samenleven 
• Taal en gender bij Taaladvies.net 
• VRT-woordenlijst Inclusief Taalgebruik: begrippenlijst over diversiteit & inclusie 
• Zeg ik het goed? van Universiteit Gent 
• Woordenlijst - Dik Voor Mekaar
• Tips voor gendergelijkwaardig communiceren van WOMEN Inc.