Praktijktesten 2.0: enkele nieuwe voorstellen van Unia

Datamining: maak het onzichtbare zichtbaar  

In een eerste nota werkt Unia pistes uit om datamining in te zetten, zodat ze als knipperlichten een aanwijzing van discriminatie kunnen vormen. Op basis daarvan kunnen de inspectiediensten dan gerichte controles uitvoeren. Datamining verwijst naar statistische hulpmiddelen en informaticatoepassingen die de analyse van een grote hoeveelheid gegevens mogelijk maken. De bedoeling is om verbanden en terugkerende dynamieken bloot te leggen, die anders verborgen blijven. Het is dus een kwestie van het onthullen van informatie, vervat in de massa van gegevens.  

Unia werkt in haar nota enerzijds voorstellen uit waarbij algoritmen databanken systematisch doorzoeken op gedragingen die kunnen overeenkomen met discriminerende praktijken van ondernemingen. Anderzijds denken we ook aan vereenvoudigde dataminingtechnieken, zoals analyses van de personeelssamenstelling van een bedrijf die vergeleken worden met de gemiddelde samenstelling van werknemers in die sector. Zo kunnen ondernemingen geïdentificeerd worden die significant verschillen van dat gemiddelde.  

Praktijktesten op de Brusselse arbeidsmarkt 

Een tweede nota gaat in op de vraag hoe de Brusselse ordonnantie van 16 november 2017 verbeterd kan worden. Unia stelt vast dat de ordonnantie slechts in een beperkt aantal dossiers kan worden ingezet, en geeft in het rapport een overzicht van de redenen waarom de ordonnantie zo moeilijk te gebruiken is. Daarna doet Unia ook aanbevelingen over hoe de praktijktesten tot een doeltreffend instrument in de strijd tegen discriminatie kunnen worden omgevormd.  

Ook hier gaan we in op het belang van datamining, maar onze aanbevelingen gaan verder dan dat. Unia vraagt ook dat de ordonnantie versoepeld wordt, en dat de cumulatieve voorwaarde die vandaag vereist is vooraleer een praktijktest kan worden uitgevoerd (‘ernstige aanwijzingen’ én een ‘klacht’), wordt losgelaten. Dat zou de procedure aanzienlijk vereenvoudigen. Unia moedigt de sociale partners ook aan om werk te maken van systemen van zelfregulering en zelfcontrole. Als dat op transparante wijze gebeurt, maken sectoren het voor de inspectie makkelijker om gerichte controles uit te voeren.  

En de federale wet over mystery calls, en de andere regio’s?  

In het federaal regeerakkoord lezen we dat de regering werk wil maken van een verbetering van het systeem van discriminatietoetsen. Unia kijkt ernaar uit om daar aan bij te kunnen dragen en baseert zich hiervoor op haar voorstellen uit 2017. Als interfederale instelling, kijkt Unia ook naar de andere bestuursniveaus in ons land, en willen we onze expertise ter beschikking stellen van alle mogelijke partners die mee willen werken in de strijd tegen discriminatie. Zowel in het Vlaams als het Waals Gewest liggen de kansen voor het grijpen om aan te sluiten in dit verhaal.  

Belangrijk om te vermelden is dat de vele initiatieven die genomen worden, elkaar goed aanvullen. De academische monitoring waarover het Vlaams en het federaal regeerakkoord spreken, de systemen van zelfregulering en zelfcontrole die in sommige sectoren al bestaan, de bevoegdheid van de inspectie om gerichte controles uit te oefenen: de combinatie van al die systemen leidt ontegensprekelijk tot minder discriminatie, en daar is het Unia uiteraard om te doen.  

Het is tot slot belangrijk om te benadrukken dat de voorstellen die Unia doet, zich niet beperken tot louter reactieve controles op basis van klachten. Ze maken gerichte, ambtshalve controles mogelijk op basis van objectieve aanwijzingen of ‘knipperlichten’, los van een individuele melding of klacht bij Unia, het Instituut voor de gelijkheid tussen vrouwen en mannen of de inspectiedienst. Zo maak je van praktijktesten een performant instrument in de strijd tegen discriminatie op de arbeidsmarkt.