AI-project: gelijkheid en non-discriminatie waarborgen bij gebruik van artificiële intelligentie in overheidsadministraties

Het AI-project richt zich op de bescherming van grondrechten in AI-toepassingen door overheden, zoals vastgelegd in de AI-verordening van de Europese Unie en het Verdrag van de Raad van Europa over AI, Mensenrechten, Democratie en de Rechtsstaat.

• Doel: het project moet Unia in staat stellen om discriminatie op te sporen en te voorkomen bij gebruik van AI en geautomatiseerde besluitvorming door overheidsinstellingen. Dat zullen we doen door juridische bijstand te verlenen aan personen die door AI worden gediscrimineerd, beleidsaanbevelingen op te stellen en trainingen te geven in overeenstemming met de normen van de EU en de Raad van Europa, en de nationale wetgeving.
• Internationale samenwerking: we werken samen met gelijkheidsorganen in Finland en Portugal.
• Strategisch kader: het project is onderdeel van het strategisch plan 2023-2027 van Unia dat onder meer focust op het tegengaan van discriminerende effecten van AI.
• Timing: het project loopt tot augustus 2026.

In maart 2025 werd de samenvatting van het As-is en Gap Analyses rapport voor België, Finland en Portugal gepubliceerd. Dat bevat zowel het actueel juridisch en bestuurlijk kader voor AI als de actuele en toekomstige behoeften en lacunes. 

Deze analyse is het uitgangspunt voor:

1. Training voor medewerkers bij mensenrechteninstellingen, toezichthoudende autoriteiten, ministeries en middenveld: we realiseren een (vervolg) online opleiding over AI, non-discriminatie en gelijkheid. Start inschrijvingen zomer 2025.
2. Beleidsaanbevelingen: we ontwikkelen concrete aanbevelingen voor toezicht op de implementatie van de EU AI-verordening en relevante normen.
3. Dossierbehandeling en Assessments: we zorgen voor een assessment protocol om de rol van AI in meldingen te onderzoeken.

Via dit project bereidt Unia zich voor op haar rol onder Artikel 77 van de AI-verordening van de Europese Unie. Artikel 77 detailleert de bevoegdheden van Unia en andere grondrechtentoezichthouders die waken over de bescherming van de grondrechten bij het gebruik van artificiële intelligentie.

Uit de samenvatting van het As-is en Gap Analyses rapport blijkt het belang van een zinvolle samenwerking tussen markttoezichtautoriteiten en gelijkheidsorganen, zoals Unia, voor een doeltreffend toezicht en een bredere bescherming van de grondrechten. Gezien de institutionele complexiteit in België moeten er dringend formele overeenkomsten worden gesloten om deze samenwerking tot stand te brengen, vóór de deadline voor het opzetten van de toezichtstructuur in augustus 2025. Er moeten voldoende middelen worden toegewezen aan gelijkheidsorganen om effectieve deelname aan het toezichtskader te waarborgen, in overeenstemming met de recente EU-richtlijnen inzake normen voor gelijkheidsorganen.

Op de website van de Raad van Europa lees je meer over dit TSI-project over discriminatie en AI. Meer info ontdek je ook bij:

• EU:
  • Reform Support - European Commission (europa.eu)
  • AI Act (europa.eu)
  • EU Directives 2024/1499 and 2024/1500 on Equality Bodies
• Raad van Europa:
  • The Framework Convention on Artificial Intelligence - Artificial Intelligence (coe.int)
  • Study on the impact of artificial intelligence systems, their potential for promoting equality, including gender equality, and the risks they may cause in relation to non-discrimination (coe.int)
  • Committee of Experts on Artificial Intelligence, Equality and Discrimination (GEC/ADI-AI) - Gender Equality