Sociale exclusie van Roma

Van de naar schatting 12 miljoen Roma in Europa zouden er 30.000 Roma in België verblijven[1]. Hoewel de levenswijze van de meeste Roma niet verschilt van de meerderheid binnen onze samenleving, worden ze vaak geconfronteerd met specifieke problemen rond verblijfrecht, werk, onderwijs, gezondheidszorg en huisvesting. Aangezien de omstandigheden waarin Roma leven sterk afhankelijk zijn van hun verblijfplaats, worden die vaak getekend door armoede en sociale uitsluiting.

Discriminatie van Roma

In 2013 opende het Centrum 7 nieuwe dossiers over mogelijke discriminatie van Roma. Tussen 2009 en 2012 waren dat er 31 waarvan 14 dossiers over cyberhate (uitspraken die aanzetten tot haat, geweld of discriminatie op het internet) gingen. “Deze dossiers zijn ongetwijfeld weinig representatief voor de discriminatie die de Roma dagelijks treft op de arbeids- en huisvestingsmarkt, in het onderwijs, … Maar ze bevestigen wel de stereotypen die over hen de ronde doen en tonen ook aan hoe hardnekkig die vooroordelen kunnen zijn en soms zelfs bewust in stand gehouden worden”, preciseert Jozef De Witte, directeur van het Centrum. “Daarnaast circuleren er ook kettingmails met gelijkaardige boodschappen en verspreiden deze haatboodschappen zich almaar vaker via sociale media zoals Facebook en Twitter. Dergelijke berichten versterken die stereotypering , onverschilligheid of zelfs afkeer tegenover Roma.” De andere dossiers die het Centrum behandelde, bevestigen de heersende vooroordelen en sociale exclusie.

“Toch zijn deze cijfers nog maar het topje van de ijsberg”, waarschuwt De Witte. Die onderrapportering van discriminatie van Roma is te wijten aan verschillende factoren. Zo worden de Roma dagelijks geconfronteerd met discriminatie en uitsluiting van het maatschappelijk leven; de wettelijke beschermingsmaatregelen worden onvoldoende toegepast; er heerst een groot wantrouwen bij de Roma tegenover de overheden; … Daarnaast zijn er ook groepsgebonden redenen die een drempel vormen om discriminatie te melden: familiale solidariteit ter bescherming van hun netwerk voor werkgelegenheid of verblijf; overlevingsdrang als belangrijkste drijfveer; angst voor de politie; angst voor meer problemen als ze een klacht zouden indienen; …

Om hierop een antwoord te bieden, zet het Centrum in eerste instantie in op informatiecampagnes over de antidiscriminatiewetgeving voor Roma-bemiddelaars en sensibilisering van onder meer actoren op het terrein, lokale meldpunten en straatwerkers. (zie kaderstukje)

Roma-bemiddelaars als brugfiguren

Sinds 2003 werd de Dienst Roma en Woonwagenbewoners van het Regionaal Integratiecentrum Foyer vzw gemandateerd om in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te werken met Roma en Woonwagenbewoners. De Dienst is een Steunpunt omtrent Roma en Woonwagenbewoners en werkt sinds september 2007 specifiek met Roma-bemiddelaars en sinds 2012 met Roma-stewards.

Dit zijn brugfiguren die als opdracht hebben de vertrouwensbanden tussen families, diensten en scholen te versterken door het verbeteren van communicatie en samenwerking, met het oog op een betere scholarisatie, sociale cohesie en integratie. Vermits de grootste groep van de 7000 Roma in Brussel de Roemeense nationaliteit hebben, zijn er 5 bemiddelaars en stewards zelf van Roemeense afkomst, waarvan 4 Roma. Aangezien de laatste jaren vooral de Bulgaarse Roma in aantal gestegen zijn, is er sinds januari 2012 ook een Bulgaarse Roma-bemiddelaar opgenomen in het team. Statistische gegevens tonen aan dat de scholarisatiegraad van Roma in Brussel sinds hun inzet significant gestegen is.