Wat is discriminatie?
Discriminatie is personen of groepen anders behandelen op basis van beschermde kenmerken zonder rechtvaardiging. Een beschermd kenmerk is bijvoorbeeld je huidskleur, leeftijd, seksuele oriëntatie of handicap. Bij discriminatie word je dus zonder geldige reden minder gunstig behandeld dan andere mensen in een vergelijkbare situatie.
Discriminatie op grond van bepaalde beschermde kenmerken en in bepaalde maatschappelijke domeinen is door de wet verboden.
Discriminatie in enkele voorbeelden
- Een verhuurder weigert een homoseksueel koppel.
- Een werkgever wil alleen witte mensen aanwerven die jonger zijn dan 30.
- Een autoverhuurbedrijf weigert auto’s te verhuren aan personen ouder dan 60.
- In een werkomgeving geldt een verbod op het dragen van hoofddeksels. Moslimvrouwen of sikh-mannen die een hoofddeksel dragen om hun religie, worden daardoor benadeeld.
- Bij een theatervoorstelling worden personen in een rolstoel niet toegelaten.
Discriminatie: beschermde kenmerken
Bij discriminatie moet er altijd een link zijn met een of meer beschermde kenmerken. Deze persoonskenmerken kies je niet altijd zelf (bijvoorbeeld huidskleur, seksuele oriëntatie, leeftijd, …). Sommige kenmerken zijn wel een eigen keuze, maar bepalen echt je identiteit (bijvoorbeeld geloof of levensbeschouwing, syndicale overtuiging, politieke overtuiging, …).
Goed om te weten: vandaag is er nog geen overheidsinstelling aangewezen die expliciet bevoegd is voor discriminatie omwille van taal.
Burgerlijke staat
Discriminatie omdat je bijvoorbeeld in een dansschool geweigerd wordt als ongehuwde.
Geslacht (of gender)
Discriminatie omwille van geslacht, zwangerschap, medisch begeleide voortplanting, bevalling, geven van borstvoeding, moederschap,...
Raciale kenmerken
Discriminatie omwille van je nationaliteit, zogenaamd ras, huidskleur, afkomst, nationale of etnische afstamming.
Seksuele oriëntatie
Discriminatie omdat je bijvoorbeeld gay bent. Gendergerelateerde beschermde kenmerken vallen hier niet onder.
Sociale toestand of afkomst
Discriminatie omdat je bijvoorbeeld dakloos bent, van een bepaalde sociale klasse bent of een gerechtelijk verleden hebt.
Wanneer spreken we van discriminatie?
We spreken van discriminatie als de volgende voorwaarden voldaan zijn:
- Er is een link met een beschermd kenmerk. Bijvoorbeeld handicap, leeftijd, huidskleur enz.
- De discriminatie vond plaats in een domein waarop de wetgeving van toepassing is. Bijvoorbeeld werk of gezondheidszorg.
- Het gaat om verboden gedrag. Bijvoorbeeld direct of indirect discrimineren of redelijke aanpassingen weigeren voor mensen met een handicap.
- Het onderscheid is niet gerechtvaardigd. Bijvoorbeeld als een persoon die aan alle kwalificaties voldoet, wordt geweigerd als vliegtuigpiloot omdat die zwart is. Een persoon weigeren die slechtziend is, is daarentegen wel te rechtvaardigen.
Verschil met haatspraak en haatmisdrijf
Discriminatie staat los van haatspraak en haatmisdrijven:
- Haatspraak: in een democratie is er vrijheid van meningsuiting. Je mag dus ook een mening uiten die anderen ervaren als schokkend, verontrustend of kwetsend. Die vrijheid is niet absoluut. In sommige gevallen zijn uitspraken strafbaar en is er sprake van (strafbare) haatspraak. Denk bijvoorbeeld aan in het openbaar kwaadwillig aanzetten tot discriminatie, haat of geweld tegenover mensen of groepen wegens een of meer beschermde kenmerken.
- Haatmisdrijf: dat is een misdrijf waarbij de dader handelde vanuit een haatmotief (of discriminerende drijfveer). Het kan dan gaan om haat tegen, misprijzen van of vijandigheid tegen een persoon omwille van een beschermd kenmerk.
(Strafbare) haatspraak en haatmisdrijven zijn misdrijven. Daarvoor kan je bijvoorbeeld een geldboete, gevangenisstraf of alternatieve straf krijgen.
Wetgeving over discriminatie
- De Antiracismewet, Antidiscriminatiewet en Genderwet zijn federale wetten die discriminatie bestrijden. We noemen ze samen met de regionale decreten en ordonnanties de antidiscriminatiewetgeving.
- De antidiscriminatiewetgeving verbiedt discriminatie op grond van bepaalde persoons- of groepskenmerken in domeinen van het maatschappelijk leven zoals arbeid, aanbieden van goederen en diensten, onderwijs, huisvesting …
- De wetgever geeft de voorkeur aan een burgerrechtelijke aanpak van discriminaties. Dit betekent dat het slachtoffer een beroep kan doen op de rechtbank om de discriminatie te doen stoppen (stakingsvordering) en bijvoorbeeld een (forfaitaire) schadevergoeding kan vragen.
- In sommige gevallen kunnen discriminaties ook strafrechtelijk worden aangepakt. Dit is bijvoorbeeld het geval voor discriminaties op grond van raciale kenmerken op het vlak van arbeid en het aanbieden van goederen en diensten en voor discriminaties door ambtenaren.
Wat kunnen jij en ik doen voor meer gelijkheid?
Als burger kan je zelf ook voor meer gelijkheid en inclusie zorgen.
Voor meer gelijkheid zorg je elke dag, in elk aspect van je leven.
Discriminatie melden
Voel je je gediscrimineerd of ben je getuige van discriminatie? Doe online je melding of bel gratis 0800 12 800 op werkdagen tussen 9.30 en 13 uur.
Diversiteit en inclusie promoten
Unia ondersteunt professionals die willen werken aan meer diversiteit en inclusie. Ontdek ons aanbod voor: